بر اساس آمارهای پراکنده‌ای که در دست است در کشور ما حدود ۹۵ درصد تامین مالی از طریق بازار پول انجام می‌شود و بازار سرمایه سهم کمی در تامین مالی پروژه‌ها دارد. با این حال کارشناسان حوزه بانک و بورس معتقدند بازار سرمایه طی ۱۰ سال گذشته با تنوعی که در ابزارهای تامین مالی ایجاد کرده است سعی داشته حجم بیشتری از تامین مالی را به سمت خود جذب کند و تا حدودی هم در این امر موفق بوده است.
بدین ترتیب مشخص است به دلیل عدم توسعه لازم بازار سرمایه در عمل بانک‌ها عهده‌دار تامین مالی بلند مدت هستند و با توجه به نقش کارایی که در اقتصاد دارند از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
محور فعالیت‌های صنعت بانک سپرده‌پذیری است. به این معنا که بانک با نرخ مشخصی در قالب تجهیز منابع، سپرده جمع‌آوری می‌کند و آن را به صورت اعطای تسهیلات در قالب تخصیص منابع سرمایه‌گذاری می‌کند. فعالیت بانکی در ایران تحت نظام بانکداری اسلامی است.
بررسی سرمایه‌ها
بانک تجارت در سال گذشته با افزایش سرمایه ۳۹۰ درصدی که تجربه کرد، توانست به عنوان بزرگ‌ترین شرکت بورسی شناخته شود. سرمایه وتجارت در حال حاضر ۲۲ هزار و ۳۹۲ میلیارد و ۶۱۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان است. سرمایه سایر بانک‌ها به شرح ذیل است.
مقایسه درآمدهای مشاع و غیر مشاع
درآمدهای مشاع و غیرمشاع به عنوان اولین فاکتور جهت بررسی بانک‌ها استفاده می‌شود. سرفصل‌هایی که برای درآمدمشاع تعریف می‌شود بر روی سود حاصل از سپرده‌ها تمرکز دارد اما در درآمدهای غیر مشاع اصلی‌ترین مورد درآمد حاصل از کارمزد است. با توجه به اینکه کارمزد به عنوان اصلی‌ترین منبع درآمد بانک در دنیا مطرح است بالاتر بودن رقم درآمد غیر مشاع به عنوان یک امتیاز مثبت شناخته می‌شود.
در محاسبه درآمدهای غیرمشاع، سود فروش دارایی‌های ثابت هم لحاظ می‌شود. به همین منظور برای درک بهتر این موضوع باید بر روی درآمد کارمزدی تمرکز کنیم. جدولی که در ادامه می‌بینیم نسبت کارمزد به کل درآمدها و همچنین نسبت کارمزد به سود قبل از مالیات را نشان می‌دهد؛ در این جدول هر چه نسبت کارمزد به سود قبل از مالیات بیشتر از نسبت کارمزد به کل درآمدها باشد، نشان می‌دهد که هزینه‌های بانک، نسبت به کارمزد عدد بزرگ‌تری است.
از آن‌جایی که هر بانک بنا بر نوع فعالیت‌های خود نرخ کارمزد را افزایش می‌دهد باید توجه داشت که بانک‌هایی با درآمد با کیفیت را شناسایی کنیم.
با توجه به مواردی از قبیل بدهی دولت به بانک‌ها و سایر موارد مطرح شده، به نظر می‌رسد بانک‌ها برای بازیابی وضعیت خود نیازمند سپری شدن زمان هستند و در آینده می‌توان انتظار بهبود شرایط و افزایش قیمت سهام آن‌ها را داشت.
بررسی وضعیت سود
بررسی وضعیت سود خالص بانک‌ها نشان می‌دهد به جزء بانکهای خاورمیانه، پارسیان، پاسارگاد، ملت، کارآفرین و سینا که سود‌ده هستند سایر بانک‌ها در ضرر به سر می‌برند. در سال گذشته بانک صادرات و تجارت نیز با کمک افزایش سرمایه توانسته‌اند در مسیر کاهش زیان گام بردارند.
مقایسه سود خالص هر سهم
بانکهای بورسی بر اساس روند مثبت و منفی که در سال مالی گذشته داشته‌اند سود یا زیان خالص برای هر سهم پدید آورده‌اند. بانکهای ملت، خاورمیانه، پاسارگاد، پارسیان، کارآفرین و سینا در سال ۹۷ برای سهامداران خود سود داشته‌اند و سایرین زیان‌ساز بودند.
تجارت با توجه به افزایش سرمایه ۳۹۰ درصدی که در سال گذشته داشته است روند زیان‌دهی را کند کرده است. صادرات، اقتصاد نوین و پست بانک نیز در جهت کاهش زیان موفق بوده‌اند اما در بانک دی شاهد افزایش ۳۳ درصدی در زیان خالص بوده‌ایم.
نسبت هزینه به تعداد شعب
آخرین آمار اعلام شده از تعداد شعب بانک‌ها در سراسر کشور نشان می‌دهد تعداد شعب بانکهای بورسی به شرح ذیل بوده است:
زمانی که تعداد شعب بانک‌ها افزایش یابد به طور طبیعی هزینه‌ها هم افزایش خواهد یافت. در نتیجه پایین بودن این نسبت می‌تواند به عنوان معیاری برای مدیریت بهتر و کنترل هزینه‌ها شناخته شود. میانگین این نسبت در میان بانکهای مورد بررسی حدود ۱۲۳ میلیارد تومان بوده است که در میان آن‌ها پست بانک، سینا و کارآفرین با ارقام بین ۲ تا ۴ میلیارد تومان بهترین شرایط را در این نسبت دارند و دی، خاورمیانه و پاسارگاد بدترین نمره در این نسبت را به دست آورده‌اند. بانکهای ملت، پارسیان، تجارت و صادرات که در میانه طیف قرار دارند توانسته‌اند با توجه به تعداد شعب بالا هزینه‌ها را سرشکن کنند و از وضعیت مطلوبی برخوردار هستند.
میزان سپرده بانک‌ها
سپرده‌های قرض‌الحسنه و جاری یکی از ارزان‌ترین منابع بانک‌ها هستند که با نام سپرده دیداری در صورت مالی آورده می‌شوند. مجموع سپرده‌هایی که بانک‌ها در اختیار دارند در جدول ذیل آورده شده که بر اساس آن بانکهای ملت، صادرات، تجارت، پارسیان و پاسارگاد بیشترین جذب در انواع سپرده را داشته‌اند.
بررسی میزان بدهی دولت به بانکهای بورسی
بررسی بدهی دولت به بانکهای حاضر در بورس نشان می‌دهد، بدهی دولت از ۷۴ هزار و ۷۶۲ میلیارد تومان در سال ۹۶ با رشد نزدیک به ۱۶ هزار میلیارد تومانی (معادل ۲۱ درصد) به ۹۰ هزار و ۷۳۵ میلیارد تومان رسیده است. رسوب حجم بالایی از اوراق مشارکت دولتی و بدهی قابل توجه دولت به بانک مسکن بابت سود تعهد شده دولت در زمینه طرح مسکن مهر از جمله موارد بسیار مهمی است که موجبات این افزایش میزان بدهی دولت به بانک ها را فراهم کرده است. همچنین بخش قابل توجه دیگری از مطالبات بانک ها از دولت، به اصل و سود تعهدات و تضمین هایی بازمی‌گردد که دولتهای پیشین در ازای دریافت تسهیلات متعدد به بانک ها داده‌اند و بانک ها نیز به محض فرا رسیدن سررسید این تسهیلات و عدم تادیه آن توسط دولت، مبالغ اصل و سود آن را در حساب سرفصل مطالبات از دولت ثبت می کنند. البته علاوه بر این دو عامل، نباید از کنار بودجه‌ریزی نامناسب و کسری بودجه سالانه دولت به عنوان عامل تاثیرگذار سوم در جهت افزایش بدهی دولت به بانک‌ها به سادگی عبور کرد.
در میان بانکهای حاضر در بورس دولت هیچگونه بدهی به بانکهای اقتصاد نوین، پاسارگاد، دی، پارسیان و خاورمیانه ندارد اما به بانکهای صادرات، تجارت، ملت، پست بانک و سینا در مجموع ۹۰ هزار و ۷۳۵ میلیارد تومان بدهکار است. بزرگ‌ترین طلبکار دولت در این گروه، بانک تجارت است. میزان مطالبات بانک تجارت از دولت در سال ۹۷ با رشد ۲۰ درصدی نسبت به سال ۹۶ به ۴۰ هزار و ۲۹۲ میلیارد تومان رسیده است و بانکهای صادرات، ملت، پست بانک و سینا به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
مقایسه P/E بانک‌ها
نسبت قیمت به سود خالص هر سهم (درآمد هر سهم) نشان می‌دهد با توجه به اینکه P/E گروه بانکی برابر ۵٫۱۲ است اگر بانکهای زیان‌ده که نسبت P/E منفی دارند را در نظر نگیریم بانکهای ملت و پاسارگاد با توجه به رقمی که در این نسبت کسب کرده‌اند پتانسبل رشد خوبی دارند در حالی که بانکهای سینا و کارآفرین با ارقام بالای ۱۰ قابل تامل و هشداردهنده هستند.
منبع : هفته نامه سهامدار